Godin, held

Godin, held vertelt het levensverhaal van Tessa en Marius en hun onvoorwaardelijke liefde voor elkaar. De roman vangt aan bij het einde en wordt chronologisch van achter naar voor verteld. Je ontmoet Tessa wanneer ze rond haar tachtigste levensjaar ongeneeslijk ziek is. Hoofdstuk na hoofdstuk ga je steeds verder terug in de tijd naar een eerder stadium van hun leven. 

 

Tessa en Marius zijn sinds hun schooltijd hartstochtelijk verliefd op elkaar. Zij is een succesvol schrijfster en hij schrijft columns voor een dagblad. Tessa is getrouwd met Paul en samen hebben ze een zoon Onno. Marius is op zijn beurt getrouwd met Corinne. Het wordt je als lezer niet meteen duidelijk waarom ze niet voor een gezamenlijk leven gekozen hebben. Gedurende lange periodes in hun leven ontmoeten ze elkaar niet. Dan flakkert vanuit een wederzijds verlangen hun liefde en de noodzaak bij elkaar te zijn weer op. Hun affaire speelt zich voornamelijk af in hotelkamers of wanneer ze met elkaar in het geheim op reis gaan. Bij elk weerzien geven ze zich volledig aan elkaar over. Op deze momenten bestaan enkel zij twee en sluiten ze zich van de hele wereld af. Voor Tessa en Marius betekent het een vlucht uit hun burgerlijke bestaan en de hunkering naar een gezamenlijke droom. Het ideaal van de eeuwige, onvergankelijke liefde. 

Godin, held is reeds de vierde roman van de Nederlandse auteur Gustaaf Peek. Onlangs werd het door het Nederlandse televisieprogramma DWDD uitgeroepen tot boek van de maand. 

Peek heeft een erg zintuiglijk boek geschreven waarbij hij zijn personages van zeer nabij volgt. Dat het verhaal van achter naar voor wordt verteld zorgt voor een speciaal effect. Deze omgekeerde chronologie laat je in het begin een beetje hulpeloos achter. Het is moeilijk zoeken naar aanknopingspunten in het fragmentarisch beschrevene. Maar gaandeweg leer je Tessa en Marius beter kennen. Zo vormt zich een beeld van hun levensloop te beginnen vanaf de schoolbanken. Zij als een veelbelovend schrijfster. Hij eerst als oorlogsverslaggever en later als een gevierd columnschrijver.

In Godin, liefde regisseren Tessa en Marius hun eigen liefdesverhaal. Ze leven toe naar hun verboden ontmoetingen en bereiden ze tot in het perfectionistische voor. De erotische ontlading wordt door de auteur herhaaldelijk benadrukt via onverbloemde seksscènes die weinig aan de verbeelding overlaten.

Het is eveneens een boek over ouder worden en het loslaten van gekoesterde illusies. Vooral Tessa wordt geconfronteerd met deze gevoelens van eenzaamheid en de onvermijdelijke aftakeling. 

Godin, liefde is een meeslepende roman die blijft verrassen tot het begin. Het gaat over de verwachtingen die we hebben van het leven en de vrijheid die je kan vinden in een allesverzengende liefde. De vrijheid om je leven te leiden zoals je dat zelf zou willen.

Gustaaf Peek, Godin, held, Querido Amsterdam, 2014, 304 p., € 19,99. ISBN 978 90 214 5682 9

Portret van een verdwenen Rio

De Braziliaanse artiest Chico Buarque de Holanda werd dit jaar 70. De legendarische vertolker van de Música Popular Brasileira legde zich de afgelopen jaren vooral toe op het schrijverschap. In 'Herinneringen aan Rio' duikt hij in het verleden van een adellijke familie en de voormalige hoofdstad van Brazilië. Het werd door de lezers van het Braziliaanse dagblad 'O Globo' verkozen tot beste boek van 2009.

 

Vanop zijn ziekbed in een anoniem publiek hospitaal kijkt de honderdjarige Eulálio Assumpção terug op zijn leven aan de hand van fragmentarische herinneringen. Hij fantaseert daarbij vrijuit over een nieuw begin met één van zijn dagelijkse verzorgsters. Steevast verwart hij het kille heden met een geromantiseerd verleden. Dit leidt vaak tot absurde contrasten in tijd en ruimte.

Een onmogelijke liefde

Eulálio komt uit een welgestelde adellijke familie met grote politieke invloed. Zijn vader is een wapenhandelaar voor een Franse wapenfabrikant en reist veel tussen Brazilië en Europa. Het is een periode waarin Rio de Janeiro leeft op het ritme van het liberale Europa en Parijs de maatstaf is.

De onverwachte moord op Eulálio's vader verandert alles. Tijdens de uitvaartplechtigheid wordt hij passioneel verliefd op Matilde, de dochter van een gedeputeerde van zijn vaders politieke partij. Hij vraagt haar ten huwelijk. Dit vormt meteen het startschot van een onmogelijke liefde voor een vrouw met een te donkere huid en gemengd bloed.

Gesloten deuren

Eulálio volgt zijn vader op als vertegenwoordiger van de Franse wapenfabrikant Le Creusot et Cie. Samen met de Franse ingenieur Dubosc aast hij op grote contracten bij de Braziliaanse overheid. Hij beschikt echter niet over het charisma en de ervaring van zijn vader. Door bureaucratie en politieke spelletjes blijven de noodzakelijke deuren gesloten.

Matilde verdwijnt op mysterieuze wijze en Eulálio blijft verweest achter met hun pasgeboren dochtertje. Een leven lang tast hij in het duister omtrent haar plotse vertrek en telkens verzint hij een andere verklaring.

Na de beurscrash van 1929 gaat het fortuin van de familie Assumpção in rook op. Daarna leeft Eulálio hoofdzakelijk van het familievermogen van de Montenegro's, zijn familie langs moederskant en grootgrondbezitters in de staat Minas Gerais. Generatie op generatie brokkelt zijn macht verder af en het laatste overgebleven geld verdwijnt in de handen van oplichters.

Portret van een verdwenen Rio

'Herinneringen aan Rio' is een melancholisch boek dat je laat meedrijven op de golven van een haast tragikomische familiegeschiedenis. Je wandelt door het decor van een verdwenen Rio dat zich voornamelijk afspeelt op mondaine locaties: Het Zwitserse chalet aan het strand van Copacabana, de neoklassieke villa in Botafogo en het landgoed aan de voet van de bergen. 

Samen met het onverschillige ziekenhuispersoneel aanhoor je Eulálio's verwarde monoloog over diens leven in een steeds veranderend Brazilië. Vastgeroeste ideeën over klassenverschil en huidskleur, jaloezie en desastreuze beslissingen liggen aan de basis van zijn geleidelijke ondergang.

Net als Eulálio's familie wordt ook Rio de Janeiro geportretteerd als een stad in verval. Via levendige, zintuiglijke herinneringen roept Buarque een tijdsbeeld op dat in schril contrast staat met de kosmopolitische metropool van vandaag. Na de afgebroken familie-eigendommen zal ook dit Rio ooit onder de sloophamer verdwijnen wanneer Eulálio sterft.

Chico Buarque de Holanda, Herinneringen aan Rio, Meulenhoff, Amsterdam, 2012, 224p.

Braziliaanse brieven - August Willemsen

Levendige dagboekimpressies van de verschillende studiereizen die August Willemsen maakte in Brazilië als vertaler van de Braziliaanse literatuur. Vele van zijn beschrijvingen van het dagelijkse leven kwamen me heel bekend voor. Een man die het evenwicht zoekt tussen z'n vertrouwde Europa en de kosmopolitische smeltkroes van een moeilijk te doorgronden en steeds veranderend Brazilië. Mooiste citaat? Op een boottocht op de rivier São Francisco in 1968: 

"Luís, een arme, donkere mulat met een tandeloze mond en een altoos stralend humeur. Vanaf het moment dat hij wist dat we een fles in de auto hadden, raakte hij zeer aan ons verknocht. We deden een ontdekking die ons geruime tijd sprakeloos maakte: Luís wist niet hoe het land heette waar hij leefde. Hij dacht dat hij gewoon op 'de wereld' leefde. We hadden een oude Braziliaanse schoolatlas bij ons, en onder diverse kleine teugjes legden hem uit dat de wereld rond was, dat er verschillende landen waren met verschillende talen, en dat het land waar we nu waren Brazilië heette en dat de taal die we spraken Portugees was. Hij luisterde aandachtig, maar schoot vaak in de lach. Het moet hem té dwaas zijn voorgekomen. Pas na enige tijd begrepen we ook dat het hem onmogelijk was het land op de kaart in verband te brengen met het land in werkelijkheid. Hij kende geen symbolen. Maar hij kon goed vissen, en dat vonden we op dat moment belangrijker. Wat hij ophaalde liet hij door de kokkinnen klaarmaken en dat deelde hij met niemand anders dan met ons."

August Willemsen , Braziliaanse brieven, Amsterdam, 2008, p. 109.

Niet alles is wat het lijkt in Australië

Wat gebeurt er als een schijnbaar perfect, multicultureel gezelschap plotseling wordt opgeschrikt door een gewelddadig feit? In De klap slaat iemand andermans kind op een barbecuefeest. Wat zou jij doen?

De Grieks-Australische schrijver Christos Tsiolkas voert je in zijn vierde roman mee naar zijn Australië. In een residentiële buitenwijk van Melbourne ontmoeten vrienden en familie van een Grieks- Indiaas koppel elkaar op een barbecuefeest. Alles verloopt vredig totdat de driejarige Hugo het te bont maakt en een ouder kind bedreigt met een cricketbat. Hij krijgt prompt een klap van diens vader Harry. De gezellige sfeer slaat om en Hugo's ontzette moeder Rosie dient klacht in bij de politie. Harry wordt beschuldigd van kindermishandeling.

Dit voorval vormt het begin van een reeks gebeurtenissen. Per hoofdstuk volg je acht van de aanwezige personages in hun dagelijkse beslommeringen te Melbourne. De klap blijft hen als een rode draad volgen en elk worden ze gedwongen hun eigen standpunt in te nemen. Wanneer er door Hugo's ouders een rechtszaak wordt aangespannen, stuit dit op (on)begrip en worden de vriendschaps- en familiebanden danig op de proef gesteld.

Publieke geheimen

De Griekse gastheer Hector neemt het op voor zijn neef Harry, de man die het jongetje sloeg, en wordt hierbij gesteund door zijn familie. Hectors Indiase vrouw Aisha daarentegen kiest partij voor haar jeugdvriendin Rosie, de moeder van Hugo.

Op hetzelfde ogenblik liggen de personages allen op hun eigen manier met zichzelf in de knoop en dragen ze hun duistere geheimen met zich mee. Hector heeft een verhouding met de minderjarige Connie, die werkt in de dierenartsenpraktijk van Aisha. De opvliegende Harry heeft reeds een verleden van huiselijk geweld. Rosie daarentegen is haar ongelukkige jeugd in Perth ontvlucht en probeert een nieuw leven op te bouwen in Melbourne. Met een sneltreinvaart wordt je een kijkje geboden in hun publieke alsook verborgen heden en verleden. Langzaam komen de verscholen motieven achter hun doen en denken naar voor. Dit heeft een steeds wisselende impact op je eigen beoordeling van de feiten en de personages.

Explosieve smeltkroes

Tsiolkas zet een intrigerend verhaal neer over opvoeding en culturele verschillen. In De Klap laat hij zien hoe achtergronden, culturen, religies en levensstijlen de mens maakt tot wat hij is.

In een heel zintuiglijke roman gaat Tsiolkas geen enkel taboe uit de weg. Relatieproblemen, drank, drugs en overspel passeren rijkelijk de revue. De personages laten hun emoties de vrije loop. Je gaat volledig op in hun zieleroerselen. Tsiolkas veroordeelt de personages niet maar toont evenmin mededogen. Als lezer wordt je vooral geconfronteerd met de innerlijke eenzaamheid die je kan voelen binnen een groep. De Klap is een boek dat een portret schetst van het huidige Australië.

Een explosieve smeltkroes van verloren dromen en verlangens.

Christos Tsiolkas, De Klap, Ambo/Anthos Uitgevers, Amsterdam, 2011, 452 p.

Dublin 2011: I remember...

 

I remember your smile.

I remember our first kiss before the Failte Bar at Dublin Airport.

I remember Clad Mil a Failte.

I remember our too big coffees at Starbuck's.

I remember your deep brown eyes.

I remember our first magical busdrive in the back of a Dublin bus.

I remember us hiding for the pouring rain under a doorway with all of our presents between us.

I remember the green tourist stores at Trinity College in the morning.

I remember your street, Herbert Street 2.

I remember our first breakfast in the back kitchen under the stairway.

I remember your sleeping room and my first visit to your dreams.

I remember 'Walk the line'.

I don't remember 'Maverick'.

I remember your lava lamp.

I remember your Japanese poster above the bed.

I remember your caress.

I remember our first morning waking up next to each other.

I remember our romantic walks in the old city centre of Dublin.

I remember my beautiful guide.

I remember Tower Records and the cozy coffeeshop upstairs.

I remember holding your hands.

I remember my heart pounding for you.

I remember Temple Bar.

I remember all the green gardens and the colourful flowers.

I remember the house with the flowergarden we were going to buy.

I remember our conversations on any kind of parc bench.

I remember the Natural History Museum and the stuffed animal collection.

I remember ginger boys on a bycicle shouting to us: 'Get a room!'

I remember shopping in Tesco.

I remember the Dublin night and pints at O'reilly's.

I remember our beautiful evening on the doorstep at the corner of Herbert Street.

I remember Dublin.

I remember love.

I remember you.

Het land van de toekomst

'De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan' van de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig is één van de mooiste autobiografieën die ik ooit gelezen heb. Onvergetelijke herinneringen zijn het aan de op - en neergang van het liberale Europa, de tijdsgeest, de steden, de cultuur, de vrijheid van denken en reizen, ... Vooruitgang en een onwrikbaar vertrouwen in de toekomst waren het motto. 

W.O. I vernietigde dit Europa van zekerheden en machtige staten voorgoed. Daarna kwam de desillusie. De onomkeerbare terugval, de normvervaging en frustraties bij de Duitse en Oostenrijkse bevolking. De latere opkomst van het nationalisme, in een door armoede en wantrouwen geplaagd Duitsland, was de reactie van een volk dat terug verlangde naar orde en rust. De angst, afschaffing van vrije meningsuiting, rassenhaat en geweld werden geruisloos de norm. Vlak voor het uitbreken van W.O. II werpt Stefan Zweig na een rondreis zijn blik en hoop op Brazilië: 

Rio de Janeiro met uitzicht op de Suikerberg tijdens de jaren dertig
(Foto: O Rio de Janeiro Que Não Vivi)

"Een niet minder enorme indruk, een niet minder grote belofte betekende Brazilië voor mij, dat door de natuur zo rijk bedeelde land met de mooiste stad op aarde, dat land waarvan de reusachtige afstanden ook nu nog niet helemaal overbrugd zijn door treinen of wegen, en zelfs niet door het vliegtuig. Hier was het verleden zorgvuldiger bewaard dan in Europa zelf, hier heerste nog niet de zedenverruwing die de Eerste Wereldoorlog had meegebracht in de geest van de volkeren. De mensen leefden hier vreedzamer naast elkaar, hoffelijker, minder vijandig dan bij ons was hier zelfs de omgang tussen de meest verschillende rassen. Hier was de ene mens niet van de andere gescheiden door absurde theorieën van bloed en stam en afkomst; hier kon je, zei een merkwaardig voorgevoel je, nog in vrede leven, hier lag de ruimte, om elk armzalig korreltje waarvan de staten in Europa elkaar bevochten en de politici bakkeleiden, in nog niet gemeten omvang klaar voor de toekomst. Hier wachtte het land nog op de mens opdat hij het zou gebruiken en vullen met zijn aanwezigheid. Hier kon wat Europa aan beschaving had voortgebracht zich in nieuwe en andere vormen op imposante wijze voortzetten en ontwikkelen. Ik had, met ogen die verblijd waren door de duizendvoudige schoonheid van deze nieuwe natuur, een blik in de toekomst geworpen."

Stefan Zweig, De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan, Amsterdam, 1990, p. 384-385.