20 jaar Herman Van Veen: In vogelvlucht

Bij Herman Van Veen zal ik altijd denken aan het moment waarop mijn vader voor het eerst deze plaat oplegde. Ze leek wel volledig te kloppen met mijn onbezorgde jeugd van toen. Prachtige, ingetogen luisterliedjes die zich afspeelden in het salon van een oud herenhuis waar we toen woonden. Ze deden me wegdromen naar een wereld waarvan ik vermoedde dat hij groter moest zijn dan de plaatsen die ik kende. Een stem met een verhaal klonk uit krakende boxen. Later kwam er wat stof op de plaat en werd ze minder afgespeeld. Tot ze voorgoed in de hoes bleef steken. Vandaag leg ik 'In Vogelvlucht' op. De naald raakt de plaat, begint te spelen en enkele toeren later klinkt Herman Van Veen als vanouds. Elk liedje onthult een andere kleine atmosfeer. De boodschap is begrepen.

De Beiaard zomeravondconcerten van Mechelen

Jo Haazen en Mechelen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De stadsbeiaardier bespeelde er 29 jaar de prestigieuze beiaard van de Sint-Romboutstoren (1981-2009). Eén van de jaarlijkse hoogtepunten zijn de beiaardconcerten. Vanaf juni klinkt de beiaard elke maandagavond over de zomerse Dijlestad. In 2006 sprak ik hem in het ter ziele gegane restaurant Onder den toren over de toenmalige editie.

“We proberen steeds een gevarieerd programma aan te bieden, gespeeld door verschillende beiaardiers. In hoofdzaak spelen de stadsbeiaardier en de adjunct-stadsbeiaardier aangevuld met een aantal gasten. Meestal zijn dat enkele pas afgestudeerde studenten en buitenlandse beiaardiers. Ze komen uit landen als Frankrijk, Nederland en de Verenigde Staten. Dit jaar worden zij begeleid door het Mechelse harmonie orkest en een blaasensemble. Trompetten en bazuinen klinken altijd goed in combinatie met een beiaard.”

Een Mechelse traditie

De beiaard zomeravondconcerten zijn een ware Mechelse traditie. Ze werden in de 19^de eeuw opgericht door Mechelaar Jef Denyn (grondlegger van de moderne beiaard). Later zijn andere steden zoals Antwerpen, Brugge en Gent mee op de kar gesprongen. “De beiaard was een instrument waar nog geen echte concerten voor georganiseerd werden zoals dat wel het geval is bij piano, orgel of viool. De beiaard speelde enkel om de bevolking te vermaken op feesten en bij marktdagen. Vanaf de 19^de eeuw begon men speciale concerten aan te bieden waarbij de beiaardier iets meer kon tonen aan het publiek.”

Het ultieme aan beiaard spelen vindt Jo Haazen de dynamiek. “Je bent helemaal bezig met al je ledematen, met handen en voeten. Het is heel beweeglijk en gezond maar je moet je hoofd er heel goed bijhouden. Als je aan het spelen bent is het de grootste kunst om de nagalm van de klokken te onderdrukken. Zo klinkt het allemaal niet te chaotisch. Het beheersen van die chaos, dat is de grootste artistieke opdracht. De beste beiaardiers spelen helder. Met de nodige verfijning en soberheid.”

De beiaard is van en voor iedereen

Hoe is de beiaardmicrobe bij Jo Haazen beginnen kriebelen? “Als kind van dertien jaar wou ik in al mijn nieuwsgierigheid de monumentale Onze-Lieve-Vrouwetoren van Antwerpen vanbinnen bezichtigen. We kennen hem allemaal langs buiten maar het was toen moeilijker om binnen te raken. Ik sprak de beiaardier aan en die vroeg een briefje van mijn moeder waarin ze verklaarde dat ze instond voor mijn veiligheid. Ze stemde in en dat vormde het eigenlijke begin. Ik was zo onder de indruk van die klokken en de beiaard en was op slag verkocht. Ik heb het instrument eerst zelf geleerd, deels via de stadsbeiaardier van Antwerpen. Daarna ben ik op tamelijk jonge leeftijd naar de beiaardschool gegaan. Ik werd vanaf 1968 stadsbeiaardier van Antwerpen en speelde er 23 jaar. In Mechelen nu reeds 25 jaar. Ik heb de tijd gehad om te leren en daardoor begint het beiaardspel ook mooier en mooier te klinken.”

Wat betekenen de beiaardconcerten voor hem? “De beiaard is een Vlaamse uitvinding uit de 16^de eeuw. De beiaardconcerten zijn daarom telkens een manifestatie van een stukje cultureel erfgoed. Heel het toenmalige maatschappelijk leven was ermee verbonden. De klokken duidden de tijd aan, sloegen alarm bij brand en overstromingen en gaven het teken wanneer de stadspoorten moesten sluiten. De beiaard was ook het enige openbare muziekinstrument waar de mensen naar konden luisteren. Oorspronkelijk is het een instrument van en voor iedereen. Het was de muzikale bekroning van de eerste vrije steden. Vrij van koningen, keizers en bisschoppen. Wij spelen in die traditie voor iedereen. Daarom willen we niet vanuit de hoogte spelen, want dat doen we al genoeg (lacht).

Genieten Onder den Toren:

Vanaf de eerste maandag na Pinksteren (07/06/2010) tot half september (14/09/2010) kan je in Mechelen komen genieten van de beiaardconcerten. Elke maandagavond van 20u30 tot 21u30.

Meer info:

http://www.cultuurraadmechelen.be/774