The Top 10 Novelists & Poets From Belgium

The reading by Emile Verhaeren by Théo van Rysselberghe, 1903
©WikiCommons

Although the little kingdom of Belgium is young, it has already produced an extensive library of classic works by writers who all worked and lived inside its borders. While the Belgian literature in the first decades after independence was mostly written in French, there was a gradual counter-reaction of Flemish writers who started writing only in Dutch. Below you will find a selection of 10 significant writers who all contributed to the cultural heritage of Belgian literature...

http://theculturetrip.com/europe/belgium/articles/the-top-10-novelists-poets-from-belgium/

Godin, held

Godin, held vertelt het levensverhaal van Tessa en Marius en hun onvoorwaardelijke liefde voor elkaar. De roman vangt aan bij het einde en wordt chronologisch van achter naar voor verteld. Je ontmoet Tessa wanneer ze rond haar tachtigste levensjaar ongeneeslijk ziek is. Hoofdstuk na hoofdstuk ga je steeds verder terug in de tijd naar een eerder stadium van hun leven. 

 

Tessa en Marius zijn sinds hun schooltijd hartstochtelijk verliefd op elkaar. Zij is een succesvol schrijfster en hij schrijft columns voor een dagblad. Tessa is getrouwd met Paul en samen hebben ze een zoon Onno. Marius is op zijn beurt getrouwd met Corinne. Het wordt je als lezer niet meteen duidelijk waarom ze niet voor een gezamenlijk leven gekozen hebben. Gedurende lange periodes in hun leven ontmoeten ze elkaar niet. Dan flakkert vanuit een wederzijds verlangen hun liefde en de noodzaak bij elkaar te zijn weer op. Hun affaire speelt zich voornamelijk af in hotelkamers of wanneer ze met elkaar in het geheim op reis gaan. Bij elk weerzien geven ze zich volledig aan elkaar over. Op deze momenten bestaan enkel zij twee en sluiten ze zich van de hele wereld af. Voor Tessa en Marius betekent het een vlucht uit hun burgerlijke bestaan en de hunkering naar een gezamenlijke droom. Het ideaal van de eeuwige, onvergankelijke liefde. 

Godin, held is reeds de vierde roman van de Nederlandse auteur Gustaaf Peek. Onlangs werd het door het Nederlandse televisieprogramma DWDD uitgeroepen tot boek van de maand. 

Peek heeft een erg zintuiglijk boek geschreven waarbij hij zijn personages van zeer nabij volgt. Dat het verhaal van achter naar voor wordt verteld zorgt voor een speciaal effect. Deze omgekeerde chronologie laat je in het begin een beetje hulpeloos achter. Het is moeilijk zoeken naar aanknopingspunten in het fragmentarisch beschrevene. Maar gaandeweg leer je Tessa en Marius beter kennen. Zo vormt zich een beeld van hun levensloop te beginnen vanaf de schoolbanken. Zij als een veelbelovend schrijfster. Hij eerst als oorlogsverslaggever en later als een gevierd columnschrijver.

In Godin, liefde regisseren Tessa en Marius hun eigen liefdesverhaal. Ze leven toe naar hun verboden ontmoetingen en bereiden ze tot in het perfectionistische voor. De erotische ontlading wordt door de auteur herhaaldelijk benadrukt via onverbloemde seksscènes die weinig aan de verbeelding overlaten.

Het is eveneens een boek over ouder worden en het loslaten van gekoesterde illusies. Vooral Tessa wordt geconfronteerd met deze gevoelens van eenzaamheid en de onvermijdelijke aftakeling. 

Godin, liefde is een meeslepende roman die blijft verrassen tot het begin. Het gaat over de verwachtingen die we hebben van het leven en de vrijheid die je kan vinden in een allesverzengende liefde. De vrijheid om je leven te leiden zoals je dat zelf zou willen.

Gustaaf Peek, Godin, held, Querido Amsterdam, 2014, 304 p., € 19,99. ISBN 978 90 214 5682 9

Portret van een verdwenen Rio

De Braziliaanse artiest Chico Buarque de Holanda werd dit jaar 70. De legendarische vertolker van de Música Popular Brasileira legde zich de afgelopen jaren vooral toe op het schrijverschap. In 'Herinneringen aan Rio' duikt hij in het verleden van een adellijke familie en de voormalige hoofdstad van Brazilië. Het werd door de lezers van het Braziliaanse dagblad 'O Globo' verkozen tot beste boek van 2009.

 

Vanop zijn ziekbed in een anoniem publiek hospitaal kijkt de honderdjarige Eulálio Assumpção terug op zijn leven aan de hand van fragmentarische herinneringen. Hij fantaseert daarbij vrijuit over een nieuw begin met één van zijn dagelijkse verzorgsters. Steevast verwart hij het kille heden met een geromantiseerd verleden. Dit leidt vaak tot absurde contrasten in tijd en ruimte.

Een onmogelijke liefde

Eulálio komt uit een welgestelde adellijke familie met grote politieke invloed. Zijn vader is een wapenhandelaar voor een Franse wapenfabrikant en reist veel tussen Brazilië en Europa. Het is een periode waarin Rio de Janeiro leeft op het ritme van het liberale Europa en Parijs de maatstaf is.

De onverwachte moord op Eulálio's vader verandert alles. Tijdens de uitvaartplechtigheid wordt hij passioneel verliefd op Matilde, de dochter van een gedeputeerde van zijn vaders politieke partij. Hij vraagt haar ten huwelijk. Dit vormt meteen het startschot van een onmogelijke liefde voor een vrouw met een te donkere huid en gemengd bloed.

Gesloten deuren

Eulálio volgt zijn vader op als vertegenwoordiger van de Franse wapenfabrikant Le Creusot et Cie. Samen met de Franse ingenieur Dubosc aast hij op grote contracten bij de Braziliaanse overheid. Hij beschikt echter niet over het charisma en de ervaring van zijn vader. Door bureaucratie en politieke spelletjes blijven de noodzakelijke deuren gesloten.

Matilde verdwijnt op mysterieuze wijze en Eulálio blijft verweest achter met hun pasgeboren dochtertje. Een leven lang tast hij in het duister omtrent haar plotse vertrek en telkens verzint hij een andere verklaring.

Na de beurscrash van 1929 gaat het fortuin van de familie Assumpção in rook op. Daarna leeft Eulálio hoofdzakelijk van het familievermogen van de Montenegro's, zijn familie langs moederskant en grootgrondbezitters in de staat Minas Gerais. Generatie op generatie brokkelt zijn macht verder af en het laatste overgebleven geld verdwijnt in de handen van oplichters.

Portret van een verdwenen Rio

'Herinneringen aan Rio' is een melancholisch boek dat je laat meedrijven op de golven van een haast tragikomische familiegeschiedenis. Je wandelt door het decor van een verdwenen Rio dat zich voornamelijk afspeelt op mondaine locaties: Het Zwitserse chalet aan het strand van Copacabana, de neoklassieke villa in Botafogo en het landgoed aan de voet van de bergen. 

Samen met het onverschillige ziekenhuispersoneel aanhoor je Eulálio's verwarde monoloog over diens leven in een steeds veranderend Brazilië. Vastgeroeste ideeën over klassenverschil en huidskleur, jaloezie en desastreuze beslissingen liggen aan de basis van zijn geleidelijke ondergang.

Net als Eulálio's familie wordt ook Rio de Janeiro geportretteerd als een stad in verval. Via levendige, zintuiglijke herinneringen roept Buarque een tijdsbeeld op dat in schril contrast staat met de kosmopolitische metropool van vandaag. Na de afgebroken familie-eigendommen zal ook dit Rio ooit onder de sloophamer verdwijnen wanneer Eulálio sterft.

Chico Buarque de Holanda, Herinneringen aan Rio, Meulenhoff, Amsterdam, 2012, 224p.

Niet alles is wat het lijkt in Australië

Wat gebeurt er als een schijnbaar perfect, multicultureel gezelschap plotseling wordt opgeschrikt door een gewelddadig feit? In De klap slaat iemand andermans kind op een barbecuefeest. Wat zou jij doen?

De Grieks-Australische schrijver Christos Tsiolkas voert je in zijn vierde roman mee naar zijn Australië. In een residentiële buitenwijk van Melbourne ontmoeten vrienden en familie van een Grieks- Indiaas koppel elkaar op een barbecuefeest. Alles verloopt vredig totdat de driejarige Hugo het te bont maakt en een ouder kind bedreigt met een cricketbat. Hij krijgt prompt een klap van diens vader Harry. De gezellige sfeer slaat om en Hugo's ontzette moeder Rosie dient klacht in bij de politie. Harry wordt beschuldigd van kindermishandeling.

Dit voorval vormt het begin van een reeks gebeurtenissen. Per hoofdstuk volg je acht van de aanwezige personages in hun dagelijkse beslommeringen te Melbourne. De klap blijft hen als een rode draad volgen en elk worden ze gedwongen hun eigen standpunt in te nemen. Wanneer er door Hugo's ouders een rechtszaak wordt aangespannen, stuit dit op (on)begrip en worden de vriendschaps- en familiebanden danig op de proef gesteld.

Publieke geheimen

De Griekse gastheer Hector neemt het op voor zijn neef Harry, de man die het jongetje sloeg, en wordt hierbij gesteund door zijn familie. Hectors Indiase vrouw Aisha daarentegen kiest partij voor haar jeugdvriendin Rosie, de moeder van Hugo.

Op hetzelfde ogenblik liggen de personages allen op hun eigen manier met zichzelf in de knoop en dragen ze hun duistere geheimen met zich mee. Hector heeft een verhouding met de minderjarige Connie, die werkt in de dierenartsenpraktijk van Aisha. De opvliegende Harry heeft reeds een verleden van huiselijk geweld. Rosie daarentegen is haar ongelukkige jeugd in Perth ontvlucht en probeert een nieuw leven op te bouwen in Melbourne. Met een sneltreinvaart wordt je een kijkje geboden in hun publieke alsook verborgen heden en verleden. Langzaam komen de verscholen motieven achter hun doen en denken naar voor. Dit heeft een steeds wisselende impact op je eigen beoordeling van de feiten en de personages.

Explosieve smeltkroes

Tsiolkas zet een intrigerend verhaal neer over opvoeding en culturele verschillen. In De Klap laat hij zien hoe achtergronden, culturen, religies en levensstijlen de mens maakt tot wat hij is.

In een heel zintuiglijke roman gaat Tsiolkas geen enkel taboe uit de weg. Relatieproblemen, drank, drugs en overspel passeren rijkelijk de revue. De personages laten hun emoties de vrije loop. Je gaat volledig op in hun zieleroerselen. Tsiolkas veroordeelt de personages niet maar toont evenmin mededogen. Als lezer wordt je vooral geconfronteerd met de innerlijke eenzaamheid die je kan voelen binnen een groep. De Klap is een boek dat een portret schetst van het huidige Australië.

Een explosieve smeltkroes van verloren dromen en verlangens.

Christos Tsiolkas, De Klap, Ambo/Anthos Uitgevers, Amsterdam, 2011, 452 p.

Het land van de toekomst

'De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan' van de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig is één van de mooiste autobiografieën die ik ooit gelezen heb. Onvergetelijke herinneringen zijn het aan de op - en neergang van het liberale Europa, de tijdsgeest, de steden, de cultuur, de vrijheid van denken en reizen, ... Vooruitgang en een onwrikbaar vertrouwen in de toekomst waren het motto. 

W.O. I vernietigde dit Europa van zekerheden en machtige staten voorgoed. Daarna kwam de desillusie. De onomkeerbare terugval, de normvervaging en frustraties bij de Duitse en Oostenrijkse bevolking. De latere opkomst van het nationalisme, in een door armoede en wantrouwen geplaagd Duitsland, was de reactie van een volk dat terug verlangde naar orde en rust. De angst, afschaffing van vrije meningsuiting, rassenhaat en geweld werden geruisloos de norm. Vlak voor het uitbreken van W.O. II werpt Stefan Zweig na een rondreis zijn blik en hoop op Brazilië: 

Rio de Janeiro met uitzicht op de Suikerberg tijdens de jaren dertig
(Foto: O Rio de Janeiro Que Não Vivi)

"Een niet minder enorme indruk, een niet minder grote belofte betekende Brazilië voor mij, dat door de natuur zo rijk bedeelde land met de mooiste stad op aarde, dat land waarvan de reusachtige afstanden ook nu nog niet helemaal overbrugd zijn door treinen of wegen, en zelfs niet door het vliegtuig. Hier was het verleden zorgvuldiger bewaard dan in Europa zelf, hier heerste nog niet de zedenverruwing die de Eerste Wereldoorlog had meegebracht in de geest van de volkeren. De mensen leefden hier vreedzamer naast elkaar, hoffelijker, minder vijandig dan bij ons was hier zelfs de omgang tussen de meest verschillende rassen. Hier was de ene mens niet van de andere gescheiden door absurde theorieën van bloed en stam en afkomst; hier kon je, zei een merkwaardig voorgevoel je, nog in vrede leven, hier lag de ruimte, om elk armzalig korreltje waarvan de staten in Europa elkaar bevochten en de politici bakkeleiden, in nog niet gemeten omvang klaar voor de toekomst. Hier wachtte het land nog op de mens opdat hij het zou gebruiken en vullen met zijn aanwezigheid. Hier kon wat Europa aan beschaving had voortgebracht zich in nieuwe en andere vormen op imposante wijze voortzetten en ontwikkelen. Ik had, met ogen die verblijd waren door de duizendvoudige schoonheid van deze nieuwe natuur, een blik in de toekomst geworpen."

Stefan Zweig, De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan, Amsterdam, 1990, p. 384-385.

Een leven in boeken

 Ik herinner me de boeken die het meeste indruk op me maakten:

 

Diepe wildernis: De wegen

1. De grote Dik Trom omnibus C. Joh. Kievit 
   Klassieke jeugdverhalen over de avonturen van het jongetje Dik Trom in een vervlogen Nederlands dorp.
   
   
2. Geef me de ruimte-trilogie Thea Beckman
   Een historische jeugdtrilogie over de Honderdjarige Oorlog in Frankrijk. Marije Wartelsdochter is 15 jaar oud en woont in Brugge. Tegen haar zin moet ze trouwen. Daarom besluit ze om haar vaderland te ontvluchten en naar Frankrijk, het land van haar dromen te gaan. 
   
   
3. The shining Stephen King
   De driftige Jack Torrance wordt huismeester in een groot hotel dat gedurende de winter gesloten is. Zijn vrouw Wendy en hun vijfjarige zoontje Danny vergezellen hem. Danny is helderziend en wil aanvankelijk niet naar het verlaten hotel. Hij voorziet een onbekend gevaar dat hem en zijn ouders bedreigt.
   
   
4. Bezeten stad Stephen King
   In het stadje Salem's Lot gaat alles zijn gewone gangetje. De inwoners zijn zich van geen kwaad bewust wanneer een zekere heer Straker er, samen met zijn afwezige zakenpartner Barlow, een antiekwinkel opent. Hij betrekt het oude, leegstaande Marsten House dat boven de stad uittorent. Op hetzelfde ogenblik keert de jonge schrijver Ben Mears na jaren terug om een boek te schrijven over de geschiedenis van het Marsten House. Een schitterende vampierenroman volgt.

5. Het Stephen King
   In de jaren vijftig bindt een groepje kinderen de strijd aan met de mysterieuze clown Pennywise. De dagelijkse realiteit van het provinciestadje Derry vervaagt wanneer een duister kwaad het gemunt heeft op de angsten van kinderen.

6. Spiegels en rook Neil Gaiman
   Een bevreemdende verhalenbundel die je meeneemt naar een magische droomwereld.

7. Niemandsland Neil Gaiman
   Een tot de verbeelding sprekend fantasy-verhaal dat zich afspeelt in het andere Londen: Niemandsland.

8. Pension Grillparzer John Irving
   In 'De wereld volgens Garp' reist beginnend schrijver T.S. Garp met zijn moeder naar Wenen. Hij schijft er 'Pension Grillparzer', een meesterlijk verhaal over een ambtenaar van het Oostenrijks Bureau voor Toerisme die met zijn gezin etablissementen keurt. In pension Grillparzer maken ze kennis met een merkwaardig groepje circusartiesten, waaronder een beer op een fiets, een man die op zijn handen loopt en een angstaanjagende dromenvoorspeller.

9. De man die werk vond Herman Brusselmans
   In een anonieme bibliotheek van een Brussels ministerie 'werkt' en verveelt Louis Tinner zich kosteloos. Cynisch en vol humor.

10. Trainspotting Irvine Welsh
    Een cultboek dat zich afspeelt in Edinburgh aan het einde van de jaren tachtig. Mark Renton en zijn vrienden zijn allen drugsverslaafd en zoeken in deprimerende achterbuurten hun weg door het leven.

11. Groetjes uit Brussel Jeroen Brouwers
    Wandelingen door het Brussel van de jaren '60.

12. On the road Jack Kerouac
    Epische reis door het naoorlogse Amerika van de jaren veertig.

13. Lonesome traveler Jack Kerouac
    Een reisdagboek met kortverhalen over Amerika, Mexico, Marokko, Frankrijk en Engeland.

14. The town and the city Jack Kerouac
    De jeugdjaren van Jack Kerouac door de ogen van Peter Martin. Impressies van het landelijke Galloway en de grootstad New York.

15. Istanbul: herinneringen en de stad Orhan Pamuk
    Autobiografische roman over Pamuk's jeugdjaren en de geschiedenis van Istanbul.

16. De postbode van Neruda Antonio Skármeta
    Op het Chileense eiland Negra is dichter Pablo Neruda één van de weinigen die post ontvangt. De jonge postbode Mario Jiménez probeert met de gedichten van Neruda het hart van het meisje waarop hij verliefd is, te veroveren. Een ontroerend verhaal over de woelige jaren zeventig in Chili en het leven van Neruda.

17. Een kleine geschiedenis van de wereld E.H. Gombrich
    E.H. Gombrich schetst zijn persoonlijke verhaal over de mensheid van het stenen tijdperk tot de atoombom. 
     
18. Het trieste der tropen Claude Lévi Strauss
    Een klassiek reisverhaal waarin Claude Lévi Strauss terugblikt op zijn antropologische werk in het Brazilië van de jaren dertig.
    
    
19. Ik heet Karmozijn Orhan Pamuk
    Een mysterieuze stadsroman die zich afspeelt in de kunstenaarswereld van het 16de eeuwse Istanbul.

20. Bruiloft: de zomer Albert Camus
    Schetsen van Algerije en essays over de verbondenheid van mens en aarde.

21. Dag en nacht feest Ernest Hemingway
    Hemingway's herinneringen aan Parijs tijdens het interbellum, waar hij in de begindagen van zijn schrijverscarrière woonde.

22. Geheim India Paul Brunton
    De Britse journalist Paul Brunton reist in de jaren dertig door India om yoga beter te begrijpen en ontmoet er verschillende heiligen en wijze mannen.

23. Een heremiet in de Himalaya Paul Brunton
    Mengeling van verhaal, reisverslag en spirituele ervaring van een Britse journalist in het India, Nepal en Tibet van de jaren dertig.

24. De Diamant Sutra A.F. Price
    Een boeddhistische tekst uit de vierde eeuw voor Christus waarin Boeddha het met zijn leerling Subhuti over de ware aard van alle verschijnselen heeft.

25. Sadhana: the realization of life Rabindranath Tagore
    Een prachtig spiritueel boek dat je inleidt in de Indiase filosofie. 

26. Siddhartha Herman Hesse
    In de tijd van Boeddha vertrekt Siddhartha, de zoon van een Brahmaan, op een lange spirituele zoektocht naar zichzelf.

27. The books in my life Henry Miller
    Henry Miller vertelt zijn levensverhaal en deelt zijn ideeën aan de hand van de boeken en schrijvers die hij in zijn leven heeft gelezen en ontdekt.

28. The path to Rome Hilaire Belloc
    Een authentiek reisverslag van een pelgrimstocht die Hilaire Belloc in 1901 van Frankrijk naar de eeuwige stad Rome voerde. Een portret van Europa voor de wereldoorlogen.
    
    
29. De vroolijke tocht Cyriel Buysse
    Cyriel Buysse reist met een automobiel door het Frankrijk van 1910. Een prachtige ode aan Frankrijk, het leven en de vooruitgang.
    
    
30. De laatste ronde Cyriel Buysse
    Cyriel Buysse reist in 1923 nogmaals met een automobiel door Frankrijk en schetst de impact van WO I op de Franse maatschappij.
    
    
31. In Europa Geert Mak
    Een bewogen geschiedenisreis door het Europa van de 20ste eeuw.
    
    
32. Diepe wildernis: de wegen João Guimarães Rosa
    In een afgelegen fazenda vertelt de voormalige bendeleider Riobaldo over zijn leven in de Sertão, een onmetelijke wildernis in het Braziliaanse binnenland. Een prachtig avonturenverhaal over de strijd tussen goed en kwaad.

De Waarheid - Michael Palin

Michael Palin trok voor zijn reisreportages reeds ettelijke malen de wereld rond. Momenteel is hij op Canvas te bewonderen in zijn reisreeks over Brazilië. In zijn tweede roman 'De Waarheid' liet hij het reizen ditmaal over aan zijn protagonist, de 56-jarige schrijver Keith Mabbut.

Mabbut die net terugkomt van een teleurstellende opdracht op de Shetlandeilanden, heeft er een gesponsord boek geschreven over de geschiedenis van de plaatselijke olieterminal. Ontevreden met de manier waarop het boek tot stand kwam, voelt hij zich professioneel op een dood spoor. “Als iemand van de school voor journalistiek had gezegd dat een oliemaatschappij mij tegen m'n zestigste zou bedanken omdat ik ze positief heb neergezet, had ik mijn opleiding eraan gegeven en was ik WC's gaan schoonmaken.”

Nostalgisch denkt hij terug aan zijn dagen als onafhankelijk milieujournalist, toen hij een prijs in de wacht sleepte voor zijn onderzoek naar de illegale lozingspraktijken van een waterbedrijf. Na dit succes, sloten de deuren in het wereldje zich echter hermetisch. Nu leeft hij voornamelijk van freelance opdrachten in de bedrijfsjournalistiek en sporadisch redactiewerk.

Mabbut ontvangt daarenboven het nieuws dat zijn vrouw van hem wil scheiden en ligt totaal overhoop met zichzelf. Op een keerpunt in zijn leven wil hij terug aanknopen met zijn eerste liefde: fictie. Daarnaast neemt hij het besluit om voortaan een onafhankelijke, zelf uitgestippelde koers te varen. Net als hij op het punt staat om zijn ultieme roman te schrijven over de geschiedenis van de mensheid, ontvangt hij een onverwacht telefoontje van zijn literaire agent Silla...

Een onwaarschijnlijk aanbod

Hij krijgt van uitgeverij Urgent Books het onwaarschijnlijke aanbod om de autobiografie te schrijven van Hamish Melville. Deze legendarische milieuactivist wil nooit geïnterviewd worden en mijdt sinds jaren elke vorm van publiciteit. CEO Ron Latham belooft hem een royale verloning als hij het boek in zes maanden weet te voltooien. Ondanks zijn aanvankelijke weigerachtigheid tegenover het project en zijn twijfels bij de figuur van Ron Latham, besluit Mabbut toch op het voorstel in te gaan.

Hij reist naar India waar Hamish Melville volgens welingelichte bronnen verblijft. Mabbut komt hem op het spoor, maar wordt in de jungle ontvoerd door Maoïstische rebellen. Als bij wonder wordt hij van de dood gered door niemand minder dan Melville. Mabbut raakt nauw betrokken bij diens protestactie tegen Astramex, een internationale mijnbouwcorporatie die het land van de plaatselijke bevolking bedreigt. Beetje bij beetje weet hij tot Melville door te dringen en brengt hij het boek tot een goed einde.

Terug in Londen is Ron Latham van Urgent Books echter minder tevreden met het geleverde resultaat en vraagt een aantal aanpassingen aan het boek. Plotseling valt het doek en komt Mabbut terecht in een web van intriges en manipulatie.

Onvervulde idealen

'De Waarheid' is een vlot geschreven boek en zit boordevol gevatte humor. Michael Palin gebruikt zijn jarenlange reiservaringen in de mooie beschrijvingen van het Indische landschap. Het is eveneens een maatschappijkritiek die de milieuproblematiek en de teloorgang van onafhankelijke verslaggeving in de kijker plaatst.

Palin beschrijft hoe mensen die sinds honderden jaren op dezelfde traditionele manier hebben geleefd, door een internationaal concern gedwongen worden hun land te verlaten. Door de mijnbouw wordt onder meer het water vervuild en verdwijnen irrigatiekanalen die ganse landbouwgebieden van water voorzien. De bevolking is niet opgewassen tegen deze machtige organisatie en verliest zo haar eigenheid en leefwijze voor het grote geldgewin.

“Kunnen ze tegengehouden worden?” vraagt Mabbut aan één van de actievoerders. “Iedereen doet zijn mond open, iedereen roept, maar daarna krijgt iedereen een school of een huis of een telefoon. Dus doet iedereen niets. Er staat maar één man aan onze kant, mister Keith! Maar één man voor wie Astramex bang is. Dat zult u nog wel zien.”

Hamish Melville geeft de plaatselijke bevolking een stem waarbij deze eenvoudige mensen toch een vuist kunnen maken.

Ik leefde meteen mee met het hoofdpersonage Keith Mabbut. Palin portretteert hem als een geromantiseerde einzelgänger, die in een gedigitaliseerde wereld nog steeds met een blocnote op pad gaat. Hij gaat enthousiast op zoek naar de waarheid achter de figuur van Hamish Melville, maar is vooral op zoek naar zichzelf. Het is een boek over onvervulde idealen en de universele zoektocht naar de waarheid.

Michael Palin, De Waarheid, Ambo/Anthos Uitgevers, Amsterdam, 2012, 336 p.

(op 3 januari 2013 ook verschenen op DeWereldMorgen.be)

Jeugdjaren op papier

The town and the city
Jack Kerouac

Jean-Louis Lebris de Kerouac, beter gekend als Jack Kerouac, was een Amerikaans schrijver. Hij werd geboren in Lowell, Massachusetts op 12 maart 1922. Hij groeide op in een gezin waar de voertaal Frans was en leerde Engels toen hij eenmaal naar school ging. Hij was heel goed in American football en kreeg een beurs aangeboden voor de universiteit.

Kerouac ging naar New York, maar de universiteit interesseerde hem niet zo. Hier leerde hij enkele mensen kennen waarmee hij later de wereld zou rondreizen. Die ervaringen zou hij gebruiken voor zijn romans. Na een blessure en een ruzie met zijn footballcoach, stopte hij met zijn studies en had verschillende baantjes. Hij ging werken voor de Marine tijdens W.O. II en tussen zijn zeereizen door schreef hij in New York aan zijn debuutroman 'The town and the city' dat in 1950 werd uitgebracht. Het boek was geen verkoopsucces, maar gaf hem wel de status van nieuw aankomend talent.

Kerouac wilde het leven van de Amerikaanse reiziger vastleggen en ontwikkelde een spontane stijl van schrijven die de essentie van beweging probeerde vast te leggen in een oneindige stroom van gedachten en observaties. Zijn boek 'On the Road' is hier het beste voorbeeld van. Het volgt de reisavonturen van hem en zijn vrienden doorheen Amerika en Mexico. Hij schreef dit boek in minder dan drie weken op een enorme rol papier van meer dan veertig meter lang. Na publicatie werd het meteen een cultboek bij de Amerikaanse jeugd. Ongewild werd Kerouac van de ene op de andere dag de spreekbuis van een nieuwe generatie. 'The Beat Generation', die zijn levensstijl begon over te nemen, werd aangetrokken tot ontdekkingsreizen en het onbekende. Deze generatie zou uiteindelijk de hippiebeweging van de jaren zestig inspireren.

Op 21 oktober 1969 is Jack Kerouac op zevenenveertigjarige leeftijd overleden aan een hartaanval.

Leven onderweg
In zijn debuutroman 'The town and the city' pent hij zijn jeugdjaren op papier. Het verhaal volgt de familie Martin vanaf de jaren dertig tot vlak na W.O. II. Ze wonen in een klein stadje in het noorden van Amerika. De familie bestaat uit acht kinderen (vijf jongens en drie meisjes) die elk hun weg proberen te vinden in de wereld. Vele van de kinderen verlaten de kleine stad en voelen zich aangetrokken tot het leven van de grote stad. W.O. II rukt de gelukkige familie uit elkaar en het verhaal spits zich vanaf dan toe op de gedesillusioneerde achttienjarige Peter Martin. Hij geeft zijn universiteitsstudies op en wil zijn leven gaan leiden in de pure zin van het woord. Hij voelt zich aangetrokken tot een steeds veranderend Amerika en een wereld die hij zo graag wil ontdekken. Zo begint hij aan zijn leven onderweg:

On a higway on a rainy night in the summer of that year, by glistering waters of a river in a place not far from the lights of a town, among hills and river-bluffs that were like shadows, a big red truck stopped at the one-light junction. Peter Martin, in his black leather jacket, carrying the old canvas bag in which all his poor needments for a long journey were packed, got down from the truck.

"Don't worry about me," he cried, waving. "It's not raining hard at all. See? Just a drizzle, just a little drizzle. I'll be all right."

The driver of the truck, enshrouded in his high cab, sadly called out:"Well, I guess you'll be okay then. Remember what I told you now. Walk a quarter mile down the road , just follow the river, till you get to the railroad overpass. If it starts raining hard you can wait there. Then you come to the red lights at the big junction, and there you'll see the gas stations and the diners, and there's the main highway that'll take you right in. It goes over the bridge. Got that straight? Good luck to you man!" He shifted into gear and lumbered off the highway. And Peter was alone in the rainy night.

He was on the road again, traveling the continent westward, going off to further and further years, alone by the waters of life, alone, looking towards the lights of the river's cape, towards tapers burning warmly in the towns, looking down along the shore in remembrance of the dearness of his father and of all life. The heat-lightning glowed softly in the dark, and crowded treetop shores and wandering waters showed through shrouds of rain. When the railroad trains moaned, and river-winds blew, bringing echoes throught the vale, it was as if a wild hum of voices, the dear voices of everybody he had known, were crying:"Peter, Peter! Where are you going, Peter?" And a big soft gust of rain came down. He put up the collar of his jacket, and bowed his head, and hurried along.

Jack Kerouac, The town and the city, Penguin Books, London, 2000, p. 498-499

Uitleven in reizen en schrijven

Joris Verbeure heeft al een leven van reizen achter de rug. Voor en naast zijn werk bij Wegwijzer trok hij de hele wereld rond. Tussen zijn vele reizen door woont hij in Brugge. Daar verplaatst hij zich meestal per fiets.

“Mijn passie voor reizen heb ik van mijn ouders meegekregen. In de zomer trokken wij steeds met een ganse bende vrienden naar Zwitserland. Weinig mensen gingen toen op reis. Zo heb ik beetje bij beetje de microbe te pakken gekregen. Als tiener van vijftien jaar was ik reeds alleen onderweg. Ik trok voor zeven weken met de fiets door Europa. De eindbestemming waren de Dolomieten in Italië. Thuis werd deze reis samen met mijn ouders voorbereid. Ik begrijp nog steeds niet dat ik dat toen van hen mocht. Het werd mijn eerste ontdekkingsreis waarbij ik in jeugdherbergen logeerde en onder bruggen sliep."

"Ik heb een sociale opleiding gevolgd, eigenlijk niet goed wetende waarom. Daarna heb ik een paar jaar in het onderwijs gestaan. Toch heeft het reizen en schrijven mij altijd meer geboeid. Al van heel vroeg begon ik mijn ervaringen op papier te zetten. Ik reisde een vijftal jaren de wereld rond, werkte als vrijwilliger in vluchtelingenkampen, ben leerkracht geweest in Pakistan en heb een jeugdherberg opengehouden in de Rocky Mountains. 23 jaar geleden ben ik bij Reiswijzer begonnen. Ik was erbij vanaf het begin en zag de organisatie groeien tot een klein bedrijf. Sindsdien kan ik mij uitleven in reizen en schrijven. Zo heb ik van mijn hobby uiteindelijk mijn beroep kunnen maken.”

Vrij voelen op reis

“Ik ben geëvolueerd in mijn idee over reizen. Toen ik jong was, wou ik de hele wereld zien. Tegenwoordig reis ik op een vastere manier. Ik ga naar landen die ik al ken, waarvan ik de taal spreek en de cultuur begrijp. Het avontuurlijke heeft wat moeten inboeten voor het inhoudelijke. Eigenlijk bezoek ik nog zelden bezienswaardigheden. De Guide Michelin wordt niet meegenomen op reis. Ik voel me namelijk ook enorm aangetrokken tot plaatsen waar je weinig toeristen zal zien, maar waar het toch heel interessant is. Ik probeer steeds een bepaald gebied en mensen te leren kennen. Portugal bezoek ik bijvoorbeeld erg graag. Ik spreek behoorlijk Portugees en heb er heel wat contacten. Dat is al een manier op zich om een land te betreden."

"Ik wil op een losse manier reizen. Dat is veel plezieriger.De meeste mensen vertrekken haast gestresseerd op reis. Zo’n reiziger ben ik niet. Volgende raad probeer ik steeds te geven. Vertrek en probeer niets op voorhand te plannen. Koop een ticket ergens naartoe en daarna zie je wel. Dan voel je jezelf vrij. Je hoeft daarvoor geen avontuurlijk type te zijn, iedereen kan dat. Reizen tot avontuur verheffen, heb ik altijd belachelijk gevonden. Je kan morgen naar Indonesië vertrekken zoals je naar Spanje zou gaan. Reizen is zo makkelijk geworden. Je hebt wereldreizigers die dat voorstellen als het grote avontuur, maar eigenlijk is dat iets heel gewoon. Overal zijn er mensen om je te helpen.”

Creatief reizen

“Je kunt ook thuis reizen. Reizen is een manier om de wereld te ontdekken. Als je gebeten bent door lectuur, kan je evenveel op reis gaan als iemand die dat in werkelijkheid doet. Je verplaatst je naar andere landen. Daarom is reizen veel meer dan je van thuis naar ergens verplaatsen, het is een geheel. Als ik toeristen ontmoet in Brugge en er een babbeltje mee sla, is dat eveneens een manier van de wereld ontdekken.

Eigenlijk moet reizen vooral tot stand komen op basis van een interesse. Ik vind dat bergafwaarts gaan. Je ziet meer en meer dat reizen puur commercieel wordt. Als je tegenwoordig in een bushokje staat, is de kans groot dat er een promotie naar een reisbestemming hangt. Heel veel mensen pikken daarop in, komen op hun reisbestemming en staan daar. Het zinvolle en leuke aan reizen kan volgens mij enkel als je daar iets van jezelf insteekt. Nu zijn er velen die een reis kopen zoals ze naar de bakker gaan. Een all-in pakket waarbij je niets meer hoeft te doen. Daar zit geen creativiteit meer in.”

Duurzaam reizen

“Iedereen moet op reis kunnen gaan. Laat zoveel mogelijk mensen de wereld rondtrekken en in contact treden met andere culturen. Dat heeft anderzijds tot gevolg dat we met velen onderweg zijn. Toch denk ik dat massatoerisme de authenticiteit van culturen niet aantast. Die wordt meer bepaald door de vrije markteconomie. De veranderingen in Zuid-Amerika hebben veel meer te maken met de economische invloed uit het westen dan het toerisme. Er zijn in de wereld meer elementen dan alleen het toerisme die maken dat de authenticiteit verdwijnt. Daarnaast is toerisme ook een kans voor ontwikkelingslanden om het beter te stellen. Laat ons met zijn allen naar Kenia gaan als de bevolking er beter van wordt. Het is een manier van ontwikkelingshulp. Jammer genoeg stroomt het geld nog altijd terug naar hier. Daarom moet je het massatoerisme niet tegengaan, maar wel de manier van reizen. Toerisme kan enorm veel teweeg brengen in de lokale gemeenschappen.”

Evoluties meemaken

“Als je vroeger bij mij thuis kwam, zou je denken dat je in een museum stond met souvenirs uit de hele wereld. Ik liet soms kistenvol overkomen naar huis. Ik heb ze allemaal verkocht. Je gaat bijna niets meer terugvinden in mijn interieur dat op reizen slaat. Ik breng ook geen klassieke souvenirs mee, wel veel boeken en muziek. Het gevaar met souvenirs bestaat dat je er herinneringen op gaat vastpinnen. Ik heb dat ook met foto’s. Je reizen worden gereduceerd tot een aantal beelden. Ik schrijf daarom heel veel van mijn reiservaringen neer."

"Zo keer ik na bepaalde tijd ook graag terug naar plaatsen. Je kunt dan vergelijken en terug kennis maken met iets wat je vroeger hebt beleefd. Portugal heb ik zien evolueren van een agrarische gemeenschap tot een moderne natie. Op twintig jaar tijd zijn er door de Europese Unie zoveel autowegen aangelegd dat het land werd kapot gemaakt. Evoluties meemaken is daarom heel interessant. Ik vraag me bijvoorbeeld af waarom er geen lifters meer langs de weg staan. Misschien omdat reizen goedkoper geworden is en er zo’n groot aanbod bestaat. Ik heb heel de wereld al liftend rondgereisd in en ongelofelijke ervaringen beleefd. In Noord-Amerika moet je gewoon liften. Amerikanen zijn zeer gastvrij. ’s Avonds zit je in de auto en vragen ze waar je gaat overnachten. Die nacht slaap je meestal bij hen thuis.”

Intens reizen

“Reizen heeft te maken met een bepaalde levenswijze. Je hebt mensen die alles rustig kunnen doen. Ik ben daar eigenlijk een beetje jaloers op. We hebben zo weinig tijd om het allemaal intens te ervaren. Ik probeer mijn reizen daarom in die sfeer te beleven. Een verre reis wil ik nog wel eens ondernemen als ik zeer veel tijd heb. Ik ga niet meer voor drie weken naar Indonesië of Mexico. Ook in Europa is er zoveel interessants te zien. Eén van de reizen die ik al lang wil ondernemen, is een fietstocht van Alaska naar Californië. Ik ga daar niet zolang meer mee wachten. Naast mijn bed ligt er al jaren een boek. Het beschrijft een fietsroute die dwars door de nationale parken van de Rocky Mountains loopt. Een traject met weinig gemotoriseerd verkeer. Je hebt er wel zo’n twee à drie maanden voor nodig. Daarom ben ik nu aan het uitbollen bij Wegwijzer zodat ik meer van die zaken kan doen.”

Meer info:

Joris Verbeure schreef volgend boek over zijn favoriete reisbestemming:

100x Portugal, de mooiste reisbestemmingen

Satori in Mechelen

Liefste Luisa,

Ik vergat mijn sleutelbos in huis en kon daarom niet 
gaan werken. Samen met jou zat ik in het kleine buurtspeeltuintje van onze straat waar we toen woonden. Ik overdacht wat me te doen stond en besloot je met de bus naar de crèche te brengen. Daar kon je spelen, eten, drinken en slapen. Dat laatste kon ik je niet bieden en had je toen nog erg veel nodig. Jij vond de busrit erg leuk en ook voor mij was het een doorprikking van het dagdagelijkse ritueel. Ondertussen had ik mijn werk reeds verwittigd en kon op legale manier de maatschappij een dag ontvluchten.

Toen ik afscheid van je had genomen, liep ik met een schuldgevoel door het centrum van Mechelen. Al zittend aan de oevers van de Dijle, ter hoogte van de Haverwerf, onderzocht ik dit gevoel. 


Door een speling van karma (oorzaak en gevolg) had ik mijn sleutelbos vergeten. Hierdoor kon ik mijn huis of wagen niet meer betreden. Dit voorval belette me te gaan werken en mijn plicht te vervullen. Noodgedwongen had ik daarom een dag vrijaf moeten vragen. Ik voelde me nutteloos omdat ik niet voor jou kon zorgen. Had ik toegang tot mijn auto en huis, kon ik samen met jou van deze dag genieten. Maar het besef kwam dat ik dan gewoon was gaan werken.

Kort samengevat kwam het hier op neer. Ik kon niet gaan werken, had een dag verlof genomen die ik een andere keer beter kon gebruiken en kon deze niet met jou doorbrengen. Ik zou meer werk hebben op mijn werk en me later moeten verantwoorden.

Plots voelde ik me echter niet langer nutteloos ten opzichte van de maatschappij. Ik voelde me hulpeloos tegenover de schepping, de zogenaamde wereld der verschijningen. Het was niet ik die de touwtjes in handen had, maar de kracht van het universum die alles bepaalde. Samen met de maatschappij der mensen maakte ik daar slechts een minuscuul onderdeel van uit. Ik voelde me klein en bescheiden op deze planeet. En plotseling ook vrij. Jij zou goed verzorgd worden zonder mij, mijn werk zou blijven draaien zonder mij. Een onverwachte vakantiedag zonder plannen had zich aangeboden.

Ik viel terug op mijn basisbehoeften. Eten, drinken, rusten, waarnemen, … Je lot in de gebeurtenissen van de dag leggen. Wandelend door de zonnige straten van een Mechelse lentemorgen zag ik het zonlicht reflecteren op het water van de Dijle. Een rivier die er al was voor ze zo werd genoemd. Ik kwam voorbij mooie statige bruggen en overhangende bomen die ruisten op het ritme van de wind. In de verte schitterde het koepelvormige silhouet van de Hanswijkkerk als in een droom. 

Ik voelde me (be)vrij(d) en gelukkig en ging mee op de golf van het leven. Een leven dat altijd zou blijven bestaan met of zonder mij. Het zou blijven evolueren en reïncarneren. Zijn was eindeloos en bezat geen vorm. Wat ik die morgen voelde was eindeloze liefde en begrip voor ALLES. Het deed me mezelf en de gecreëerde maatschappij banaal vinden. “Ik” was veel groter dan “dat”. In het treinstation van Mechelen nam ik een gratis krant. Langs de oevers van de Leuvense Vaart liep ik voorbij de afgesloten voetgangersbrug richting Vrijbroekpark. Daar genoot ik op een zonnig grasveld van puur zijn zonder zorgen. Ik leefde.

P.S.: Later die dag las ik in de leeszaal van de Mechelse bibliotheek: 

        Satori in Paris

Tragiek versus mystiek

Land van beloften, vrouwen onder de islam

August Thiry

In ‘Land van beloften, vrouwen onder de islam’ kruipt August Thiry in de huid van de 'Lonesome traveler'. Zijn reis start in Batoemi aan de Georgische kust, loopt met een omweg via Iran verder langs Midjat in Zuidoost-Turkije en brengt hem uiteindelijk naar de Pakistaanse hoogten van het mystieke Hunza. Gebieden die op het eerste gezicht niets met elkaar gemeen hebben, maar schijn bedriegt. In drie verhalen vertelt Thiry de tragische lotgevallen van mensen die, geconfronteerd met culturele en maatschappelijke veranderingen, een onzekere toekomst tegemoet treden.

In ‘De Kleurenmenger van Batoemi’ hoopt Thiry het nostalgische Batoemi van Paustovski terug te vinden. De Russische schrijver leefde aan het begin van de vorige eeuw in deze kustplaats. Wat hij te zien krijgt is echter minder fraai. Van de vergane glorie onder het communistische regime blijft maar weinig over. Samen met de weduwe Warda zwerft hij door de straten van het troosteloze Batoemi en leert haar verhaal kennen. Het wedervaren van een gepensioneerde vrouw die dapper haar mannetje probeert te staan in het door corruptie geplaagde Batoemi waar niets meer is wat het ooit was.

‘Shlemans wrok’ brengt Thiry bij de Assyrische beweging Beth Nahrin die strijden voor een eigen identiteit in het Midden-Oosten. Hoe de uitgeweken zakenman Shleman alles opgeeft in Zwitserland na die ene dramatische gebeurtenis in zijn leven. Vanaf die dag zet hij zich dagelijks in voor een autonome Assyrische staat vanuit de Iraanse hoofdstad Teheran. Dit samen met de jonge Ilona. Zij kan als vrijgevochten vrouw van Asyrische afkomst maar moeilijk aarden in het fundamentalistische Iran. Het geluk van haar moeder die een zangcarrière over de landsgrenzen uitbouwde, heeft ze niet gehad. Stilaan ontvouwt Thiry het geheim van Shleman.

In ‘Het been van de draak’ probeert Thiry het Hunza van de Vlaamse Marjan te ontdekken. Zij begon in de bergvlakten van Noord-Pakistan een nieuw leven met haar man Hakim. De droom sloeg al snel om in een nachtmerrie nadat hun eerstgeborene een meisje bleek te zijn. Gedesillusioneerd door aloude islamtradities vluchtte ze terug naar België. Thiry doet haar heenreis nog één keer over.

August Thiry neemt je mee op een reis vol lyrische plaatsbeschrijvingen, mijmering en zelfbeschouwing. Met de nodige vooraf opgedane kennis trekt hij steeds weer de hort op. Deze weetjes laat hij doorheen het boek meermaals in watervallen op je los. Dat kan in het begin een beetje storend overkomen, maar geleidelijk wen je daar aan. Bovenal probeert Thiry zijn eigen waarheid te destilleren uit de vele indrukken die hij te verwerken krijgt. Hij is zoals hij het zelf verwoordt “de anonieme passant die alle tijd van de wereld heeft om het onbekende binnenland van de vertellers te exploreren.” Je gaat op reis met de eigenzinnige, koppige gedachtegang van de kritische onderzoeksjournalist. Alles wordt vanuit diens oogpunt beleefd.

‘Land van beloften, vrouwen onder de islam’ is reisliteratuur voor lezers die houden van de melancholische, lyrische schrijfstijl die August Thiry zichzelf eigen heeft gemaakt. Diegenen die houden van avontuurlijk reizen en graag de vooraf uitgestippelde routes verlaten. Een voorliefde voor de islamitische cultuur en het oosten is daarbij een voordeel maar zeker geen must. Een gezonde dosis interesse voor menselijke verhalen en een reeks historische feiten op de achtergrond des te meer.

Het perfecte boek om in gedachten op reis te gaan of voor de globetrotter die na het lezen zelf op pad gaat. Zo wordt de traditie van de 'Lonesome traveler' voortgezet en in ere gehouden.

Expo Getekend: Fiep Westendorp

"Het gelukkigst was Fiep achter haar tekentafel"

Fiep Westendorp, voor vele mensen zal ze gekoesterd blijven als de vrouw die Jip en Janneke tot leven wekte in haar illustraties. Toch omvatte haar werk veel meer. Toen zij in 2004 overleed, liet ze een immens oeuvre na. In Mechelen loopt momenteel Getekend: Fiep Westendorp. Een unieke expo over leven en werk van deze veelzijdige Nederlandse illustratrice. Gioia Smid, biografe en medeoprichter van de Fiep Westendorp Foundation, kende haar van heel nabij.

Toen Gioia Smid in 1983 een tentoonstelling maakte voor het Nederlands Theater Instituut overAnnie M.G. Schmidt, kon ze niet raden dat dit haar leven ingrijpend zou veranderen. Ze kwam bij Fiep Westendorp thuis met de vraag of zij enkele van haar illustraties mocht lenen. Boven op Fiep’s atelier zocht ze een aantal tekeningen uit. Meteen het begin van een hele hechte vriendschap.

“Ik bezocht Fiep elke week en in het begin was dat gewoon voor de gezelligheid. Glaasjes wijn drinken en lekker kletsen. Later werd het ook handig dat ik de boodschappen voor haar deed. Dat werd meteen een aanleiding om vaker over de vloer te komen. Pas later zijn haar illustraties er zo doorheen gaan spelen. Wij hadden het natuurlijk over kunst met z’n tweeën, maar niet speciaal over haar werk. Ik dacht eigenlijk altijd dat daar goed voor gezorgd werd. Ik had nooit kunnen denken dat het nog allemaal bij haar thuis lag.”

Hoe kwam u daarachter?

Wel, op gegeven moment vroeg ik wat er nu met haar illustraties was gebeurd. Fiep vertelde me dat ze nog allemaal boven op haar atelier lagen. We hebben toen een deel van haar tekeningen naar beneden gehaald om ze te doornemen. Ik was ontzet dat er nog nooit iemand iets mee gedaan had. Ik wilde haar werk allereerst archiveren. Toen ik de uiteindelijke omvang van haar tekeningen zag en hoe mooi ze wel waren, vond ik ze een tentoonstelling waard. Fiep stond er eerst een beetje sceptisch tegenover. Ze was ervan overtuigd dat niemand geïnteresseerd zou zijn. Dat zullen we nog wel eens zien, dacht ik. Zo is er een eerste tentoonstelling geweest in de Kunsthal van Rotterdam.

Wat hebben haar tekeningen betekend voor de jeugd in Nederland en Vlaanderen?

Heel veel. Zij heeft namelijk in de eerste plaats het werk van Annie M.G. Schmidt een fysiek uiterlijk gegeven en tot leven gewekt. Zij heeft Pluk bedacht zoals hij eruit ziet. Als je het boek van Annie leest, krijg je geen enkel detail over hoe dat jongetje er nu werkelijk uitziet. Hij is er en hij rijdt op een rood kruiwagentje. Dat is de enige beschrijving die we krijgen. Jip en Janneke worden ook niet beschreven als zwart wit figuurtjes. Dat heeft Fiep ervan gemaakt en die beelden zitten bij ons allen in het geheugen gegrift. Ze hebben enorm veel kinderen aangesproken omdat Jip en Janneke zo ontzettend lief, vrolijk, humoristisch, ontroerend en vooral sterk herkenbaar zijn.

Heeft Fiep Westendorp ook andere illustratoren beïnvloed?

Dat denk ik wel. Je hoort vaak bij illustratoren: Fiep Westendorp heeft mijn leven veranderd. Zij heeft mijn kijk op plaatjes als kind reeds zo beïnvloed…daar heb ik altijd naar opgekeken. Ik was pas in New York en daar heb ik met een Amerikaanse illustrator gepraat die als klein jongetje emigreerde vanuit Nederland naar Amerika. Hij kon Jip en Janneke niet lezen omdat hij geen Nederlands meer sprak. Maar toen hij de tekeningen bij zijn ouders zag, wou hij hetzelfde gaan doen. Ze heeft echt een diepe indruk nagelaten.

Heeft zij een bepaald tijdsbeeld van Nederland neergetekend?

Ja en neen. Er zijn twee dingen aan het werk van Fiep Westendorp die interessant zijn om te analyseren. Aan de ene kant zitten er hele typische elementen uit de jaren ’60 en ’70 in haar tekeningen. De kleuren die ze gebruikt, de motiefjes, de meubeltjes…maar tegelijk heeft het ook iets volkomen tijdloos. Ze heeft haar afbeeldingen boven een bepaalde tijd kunnen uittillen. Als ze een auto uitbeeldt, is het altijd dezelfde soort auto. Maakt zij een tafel, idem dito. Op een gegeven ogenblik is het niet meer iets wat je herkent als een tafel uit een bepaalde periode, maar als een typische Fiep tafel. Ze heeft drie pootjes, dat soort kleuren en een tafelkleedje dat op een eigen manier gedrapeerd is. Ze creëerde iets wat vooral heel erg van haar was.

Die wereld was ook volledig tweedimensionaal. Waarom tekende zij liever op deze manier?

Je kan twee dingen concluderen. Iemand kon het niet of iemand wou het niet. Je ziet Fiep’s gewone tekeningen en daaruit kan je opmaken dat ze heel erg goed driedimensionaal kon tekenen. Maar zij had eerder het idee dat een boek plat is en je niet hoeft te suggereren wat er niet is. Het boven elkaar tekenen is een soort stijlmerk van haar geworden. Op een gegeven ogenblik bedenk je zoiets en hou je daaraan vast. Het werd voor haar een leuke manier van dingen neertekenen, een wereld die op elkaar is gezet. Het was daarom geen kwestie van niet kunnen. Ze had er geen plezier in.

Hoe was Fiep Westendorp naast haar werk?

Echt een bijzondere persoon. Heel aardig en tegelijk ook erg bescheiden. Een timmerman krijgt toch ook geen prijs omdat hij iets heeft gemaakt? Dat vond zij allemaal onzin. Het gelukkigste was zij achter de tekentafel en ook in kleine gezelschappen. Op verjaardagsfeesten komen er altijd een heleboel mensen en dan is het eigenlik altijd het leukste als iedereen bijna weg is. Met een kleine groep dierbare vrienden gezellig wijntjes drinken, kletsen, lachen en veel grapjes maken. Zij was een vrouw met een uitermate goed gevoel voor humor.

Hoe wilt u dat de mensen haar blijven herinneren?

Als iemand met een duidelijke voorliefde voor haar vak. Die met zoveel zorg, liefde en aandacht haar tekeningen maakte. Tegelijk ook als een vrouw die een eigen kijk op dingen heeft bedacht. En als kunstenares. Een illustrator is meer een soort van toegepaste kunstenaar. Je bent een soort vehikel voor een schrijver. Maar ik denk dat Fiep’s illustraties ook gewoon op zichzelf staan. Terwijl het juist haar idee was om enkel illustrator te worden. Ik doe haar daarom misschien onrecht door haar werk als kunst te beschouwen. Toch vind ik dat zij dit verdiend heeft. Puur op het getekende kan je haar illustraties bekijken en waarderen zonder dat je het verhaal nodig hebt.

David Tampère

De Fiep Westendorp Foundation

In haar testament liet Fiep Westendorp haar vermogen en de rechten op haar tekeningen na aan de Fiep Westendorp Foundation. Deze steunt en creëert projecten voor kinderen op artistiek en educatief vlak. Daarnaast is er ook Illustre bv. Die producten verkoopt met daarop illustraties van Fiep Westendorp. De opbrengst gaat naar de Fiep Westendorp Foundation.

Gioia Smid: “We ontwikkelen steeds nieuwe producten gemaakt in naam van Fiep’s geest. Dat is één manier waarop we haar oeuvre levend houden. Het is ook erg belangrijk dat we haar illustraties goed conserveren. In totaal heeft Fiep Westendorp meer dan 6000 tekeningen gemaakt. Die hoeven niet allemaal worden ingelijst. Wel moeten ze goed bewaard blijven voor de eeuwigheid. Bij onze projecten hebben we bijvoorbeeld de Fiep kinderhoek voor kinderziekenhuizen en brengen we speelgoedkisten naar opvanghuizen. We zijn ook bezig met een project voor slechtziende kinderen. Om brailleboekjes te maken van de tekeningen van Fiep Westendorp. Als stichting vinden wij dat leuk om te doen voor hen. Geen enkele uitgever heeft daar namelijk interesse voor. Zo zullen er steeds nieuwe projecten komen om de geest van FiepWestendorp levend te houden, maar ook om goed te doen. Iets wat zij het meest van al wou. Vreugde brengen in het leven van kinderen.”

Meer info: www.fiepwestendorp.nl

De mooiste tekening van de tentoonstelling volgens Gioia Smid?

"Pluk en het flatgebouw. Qua perspectief klopt daar geen malle moer van. Zulk een gekke visie. Pluk woont helemaal boven in het gebouw in een gek torenkamertje. Dat je dat in een tekening zo kunt maken. Hoe die man naar boven zit te kijken naar dat torenkamertje…nou helemaal goed. En ook alle mensen die in het flatgebouw wonen. Dat je als kunstenares zicht hebt op de grote lijn door zulk een groot vlak te maken met zo’n gek perspectief, maar dat je er tegelijk zoveel details in verwerkt. Zoals dat oud vrouwtje dat een bezempje staat uit te kloppen op 15 hoog. Dat vind ik prachtig."

De expo Getekend Fiep Westendorp loopt nog tot 11 juni 2006 in de tentoonstellingsruimten van het Cultuurcentrum Mechelen.

Info & Tickets

In&uit Mechelen – Hallestraat 2-6 – 2800 Mechelen

070 22 28 00 – inenuit@mechelen.be - www.inenuitmechelen.be

Tarieven

6 euro volwassenen / 4 euro (-12 jaar)/ -5 jaar gratis

Reductietarief: 5 euro volwassenen (-26 jaar / + 60 jaar / leden Gezinsbond)

3 euro kinderen (leden Gezinsbond)

Groepstarief (min. 15 personen): 5 euro volwassenen / 3 euro kinderen (-12 jaar)